انجام عقیقه با رعایت تمام شرایط از خرید ، دعا ، ذبح و پخت آن تا دفن استخوان ها و مصرف توسط نیازمندان ،خانواده های تحت پوشش موسسه مهر یزدان
شاید تا بحال سوالات زیادی در خصوص عقیقه برایتان پیش آمده باشد مثل:
- عقیقه چیست ؟
- احکام عقیقه چیست ؟
- شرایط عقیقه چیست ؟
- تفاوت عقیقه پسر با عقیقه دختر چگونه است؟
- برای عقیقه باید چه حیوانی ذبح کنیم ؟
- چه کسی عقیقه انجام میده ؟
- به کجا و کی سفارش عقیقه بدیم ؟
- دعای عقیقه چگونه است ؟
- مصرف عقیقه چگونه است ؟
- آیا پدر و مادر فرد می توانند از عقیقه استفاده کنند؟
اینجا کلیه سوالات در خصوص عقیقه پاسخ داده شده است:
در بخش سفارش عقیقه این موسسه خیریه کلیه احکام و شرایط عقیقه بصورت کاملاً شرعی رعایت و اجرا میشود،.
از قبیل :
- خرید حیوان عقیقه
- خواندن دعای عقیقه
- ذبح شرعی
- طبخ عقیقه(جهت استفاده ،کودکان بی سرپرست و خانواده های نیازمند)
جهت سفارش عقیقه توسط موسسه خیریه مهر یزدان
- تماس با شماره 09384256798
- انجام عقیقه با رعایت تمام شرایط
از خرید ، دعا ، ذبح و پخت آن تا دفن استخوان ها و مصرف توسط نیازمندان
،خانواده های تحت پوشش موسسه مهر یزدان -
شاید تا بحال سوالات زیادی در خصوص عقیقه برایتان پیش آمده باشد مثل:
- عقیقه چیست ؟
- احکام عقیقه چیست ؟
- شرایط عقیقه چیست ؟
- تفاوت عقیقه پسر با عقیقه دختر چگونه است؟
- برای عقیقه باید چه حیوانی ذبح کنیم ؟
- چه کسی عقیقه انجام میده ؟
- به کجا و کی سفارش عقیقه بدیم ؟
- دعای عقیقه چگونه است ؟
- مصرف عقیقه چگونه است ؟
- آیا پدر و مادر فرد می توانند از عقیقه استفاده کنند؟
در بخش سفارش عقیقه این موسسه خیریه کلیه احکام و شرایط عقیقه بصورت کاملاً شرعی رعایت و اجرا میشود،.
از قبیل :
- خرید حیوان عقیقه
- خواندن دعای عقیقه
- ذبح شرعی
- طبخ عقیقه(جهت استفاده ،کودکان بی سرپرست و خانواده های نیازمند)
جهت سفارش عقیقه توسط موسسه خیریه مهر یزدان
- تماس با شماره 09384256798
- اعلام نام فرزند و پدرجهت خواندن دعای عقیقه
- واریز وجه و یا پرداخت آنلاین عقیقه
شرایط و احکام عقیقه در اسلام
« ذبح گوسفند بعنوان عقیقه و دفع بلا از نوزاد، از سنت های حسنه اسلام است»
علت نام گذاری عقیقه
در علت نامگذارى این سنّت به «عقیقه»، دو احتمال در «مجمع‌البحرین» آمده:
۱- عقیقه به معنى مویى است که نوزاد هنگام تولد دارد و چون در روز هفتم
معمولاً این مو را مى تراشند و گوسفندى ذبح مىکنند، به همین مناسبت، آن
حیوان را عقیقه می گویند؛
۲- عقیقه از ریشه «عقّ» به معنى «شق» و شکافتن است و چون گلوى حیوان هنگام ذبح شکافته مى شود، به آن عقیقه می گویند.
فلسفه عقیقه
نکات مهم
۱- عقیقه از قربانی مستحبی، بهتر و لازم تر است. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۳۸، ص ۱۴۳، ح ۱٫)
البته بعضی از فقهاء فرموده اند:
«اگر کسی در روز عید قربان قربانی کند، به جای عقیقه محسوب می شود و
کفایت می کند. (جامع المسائل، آیه الله العظمی فاضل لنکرانی، ج ۲، مسئله
۱۰۲۵٫)
۲- صدقه دادن قیمت حیوانی که می خواهند عقیقه کنند، جایگزین عقیقه نمی شود و از آن کفایت نمی کند؛
(تحریر الوسیله، ج ۲، کتاب النکاح، القول فی احکام الولاده و ما یلحق
بها، ص ۲۷۸، مسئله ۹؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام
الاولاد، ب ۴۰، ص ۱۴۵٫)
بلکه خوب است صبر کنند تا عقیقه میسّر شود. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۴۳، ص ۱۴۸، ح ۱ و ۳٫)
عقیقه فرزند :
انجام عقیقه بر کسی که قادر بر آن باشد ، سنت مؤکد است و بعضی از علماء آنرا واجب میدانند.
در انجام عقیقه تفاوتی بین فرزند اول و دوم و غیره وجود ندارد و برای هر فرزند یک عقیقه انجام می شود.
بهتر آن است که انجام عقیقه نوزاد در روز هفتم واقع شود و
اگر تأخیر افتاد ، از کودکی تا زمان بلوغ فرزند بر پدر سنت است که عقیقه اش را انجام دهد.
عقیقه فرد بالغ :
- اگر عقیقه در کودکی انجام نشد و تا وقت بلوغ کودک تأ خیر انداخته شد ،
مستحب است خود او هرگاه تمکن داشته باشد عقیقه کند و تا آخر عمر بر خودش
سنت است که عقیقه اش را انجام دهد. بلکه اگر فردی شک داشته باشد که براى او
عقیقه انجام داده اند یا خیر باز مستحب است عقیقه نماید هرچند سن او زیاد
باشد.
پیرمرد ۹۰ساله ای نزد رسول اکرم
(صلی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت: من می خواهم سالم بمانم و بیمار
نشوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) سوال کردند آیا شما تاکنون
عقیقه شده اید. او پاسـخ داد خیر؛ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم)
فرمودند: پس خودت را عقیقه کن.
در حدیث معتبری نقل شده است که شخصی از امام جعفر صادق (ع) پرسید:
نمیدانم پدرم برای من عقیقه کرده است یا نه، فرمودند: عقیقه بکن، آن مرد در
پیری برای خود عقیقه کرد.
عقیقه پس از مرگ :
درصورتیکه به هر دلیل عقیقه فردی انجام نشد تا اینکه فوت شد ، مستحب است
که عقیقه فرد مرده را برایش انجام دهند.پس می توان حتی پس از مرگ برای
شخصی که مرده عقیقه کنند.
طرز پختن گوسفند عقیقه
مستحب است گوشت عقیقه پخته شود و در بین ۱۰نفر اطعام گردد. گوشت عقیقه
بصورت خام تصدق نگردد، هرچند که خام هم داده شود ،خوب است . بهتر است گوشت
عقیقه حداقل با آب و نمک پخته شود و به مؤمنین بدهند تا برای نوزاد دعا
کنند . همچنین مستحب است استخوان های حیوانی که عقیقه شده شکسته نشود، بلکه
در صورت نیاز می توان استخوانها را از بند ها جدا کرد.
برای خوردن عقیقه، شرط نیست که فقیر باشند؛ ولی دعوت کردن از فقیران آبرومند و صالحان، بهتر است.
- مادر ، پدر ، خواهر و برادر نوزاد مکروه است که از عقیقه بخورند و این کراهت، برای مادر بیشتر است.
- بهتر است عیال پدر و مادر هم که در خانه ایشان زندگی می کنند ، از آن گوشت و طعام عقیقه نخورند،
- به عبارت دیگر، مکروه است که واجب النفقه های پدر از این گوشت تناول
کنند. مثلا خواهر و برادر این فرد که هنوز واجب النفقه پدر هستند، کراهت
دارد از این گوشت بخورند اگر این خواهر و برادر ازدواج کرده باشند یعنی واجب النفقه نباشند، اشکالی ندارد که بخورند. - بهتر است بر ای کسی که عقیقه شده نیز از این گوشت نخورد.
اگر مادربزرگ نانخور همان خانه باشد، در این صورت خوردن گوشت عقیقه برایش کراهت دارد و گر نه اشکالی ندارد. - همچنین مکروه است که پدر و مادر و واجب النفقه های پدر از اجزای باقی
مانده حیوان عقیقه شده مثل کله و پاچه ها و جگر و… استفاده کنند.
همچنین در روایات تاکید شده است که نوزاد پسر در روز هفتم تولدش ختنه
شود. پس بنظر میرسد که پیشوایان دین بر روز هفتم تولد نوزاد برای این اعمال
حکمتی دارد که خداوند متعال می داند، هر چند در صورتی که به هر علت مقدور
نبود، می توان در اولین فرصت پس از آن تاریخ هم انجام داد.
در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) که در مفاتیح الجنان ذکر شده است ، می فرمایند: « بلا دائماً بر روی سر بچه در حال گردش است و عقیقه، از سر او دور میکند»
امام صادق (ع) در حدیث دیگری به یکی از یارانش فرمود:
«هرگاه پسری، یا دختری برای تو متولّد شود، در روز هفتم گوسفندی یا شتری
را عقیقه کن و برای او نامگذاری نما و سرش را بتراش و به وزن موی سرش طلا،
یا نقره تصدّق کن»
مستحب است روز هفتم تولد موی سر نوزاد تراشیده شود و معادل وزن موها نقره یا قیمت آن صدقه داده شود
شرایط و احکام گوسفند ، بز و شتر جهت عقیقه :
حیوانى که براى عقیقه انتخاب میشود باید شتر , گاو ، بز و یا گوسفند
باشد ولى قوچ از همه اینها بهتر است حیواناتی مثل مرغ کفایت نمى کند. مستحب
است براى فرد مذکر (پسر) حیوان نر و براى فرد مونث (دختر) حیوان ماده
عقیقه شود. علامه مجلسی رحمهالله علیه میفرمایند: “و گمان فقیر این است که
براى هر دو، موافق بسیارى از احادیث معتبر گوسفند نر بهتر است.”
- اگر بخواهند شتر عقیقه کنند، سن آن باید پنج یا شش ساله باشد . بهتر است شش ساله و بزرگتر باشد .
- اگر بخواهند بز بکشند باید یک ساله یا بزرگتر باشد .
- اگر گوسفند بکشند، باید سن آن حداقل شش ماهه یا هفت ماهه باشد .
بهتر است گوسفند عقیقه لاغر نباشد بلکه فربه باشد. هم چنین بهتر است
گوسفند عقیقه کور و آنچنان لنگ نباشد که راه رفتن برایش دشوار شده باشد.
نیز شاخ گوسفند عقیقه نشکسته باشد.
در احادیث زیادی نقل شده است که : سلامت هر فرزندی در گرو عقیقه است .
یعنی اگر برای او عقیقه نکنند ، ممکن است آن فرزند در معرض حوادث ناگوار
قرار گیرد.
دعای عقیقه
مستحب است هنگام کشتن عقیقه دعاهایی را که وارد شده است، بخوانند و از
خداوند تعالی بخواهند که عقیقه را فدیه قرار دهد؛ یعنی گوشت، استخوان، پوست
و موی آن در مقابل گوشت، استخوان، پوست و موی آن کسی که عقیقه برای او
انجام می شود، باشد.
برخی از دعاهایی که در این مورد نقل شده، عبارت است از:
۱– از امام صادق علیه السلام نقل شده که موقع ذبح قربانی هم خوانده می شود، فرمود: وقتی که اراده کردی عقیقه را ذبح کنی، می گویی:
یا قَوْمِ إِنِّی بَرِی ءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ
إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ
حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ
إِنَّ صَلَاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیای وَ مَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
لَا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذَلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِین
اللَّهُمَّ مِنْکَ وَ لَکَ بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ
که بجای کلمه ” فلان بن فلان ” به ترتیب نام شخص و نام پدرش را می گوییم، مثلا احسان بن محمد.
حیوان را ذبح می کنی.
(وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۴۶، ص ۱۵۴٫)
ترجمه دعا: اى
قوم از آنچه شما شریک خدا قرار میدهید بیزارم،من متوجه نمودم رویم را به
جانب کسىکه آسمانها و زمین را آفرید با خلوص و از سر تسلیم،و من از شرک
ورزان نیستم.به درستى که نمازم و عبادتم و زندگى ام و مرگم براى
خداست،پروردگار جهانیان،شریکى ندارد،به این حقیقت امر شدم و من از
مسلمانانم،خدایا از تو و براى تو،به نام خدا و به خود خدا ،و خدا بزرگتر
است،خدایا درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد، و از فلان فرزند فلان بپذیر.
سلامتی در گرو عقیقه
حضرت امام صادق(ع) می فرمایند:
کُلُ مُولُودَ مَرتَهِن لِعَقیقَتِهُ فکّه والَداِه اوترکاه
سلامتی هر نوزادی در گرو عقیقه اوست خواه والدین عهدۀ نوزاد را از عقیقه آزاد کنند یا نه
[مستدرک الوسائل- ج ۱۵]
عقیقه و سلامتی نوزاد
حضرت امام صادق(ع) می فرمایند:
اَلغُلامُ رَهنٌ بِسابِعِه بِکَبشٍ یُسَّمی فیهُ یُحَقَّ عَنهُ
سلامتی هر نوزادی در گرو قربانی کردن گوسفندی است که برای او معین شود و از طرفش عقیقه گردد. [بحار النوار- ج ۳۴]
تاکید پیامبر به عقیقه
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
اِذا کانَ یَومُ سابِعِهِ فَاذبَح فیه کَبشَاً
در روز هفتم برای نوزاد گوسفندی ذبح کن. [ مستدرک الوسائل- ج ۱۵]
عقیقه و نامگذاری امام حسن (ع) و امام حسین (ع) از طرف پیامبر(ص)
سَمَّی رَسُولُ الله حَسَناً و حُسَیناً یَومَ سابِعِهِما ،وَ شَقَّ مِن اِسمِ الحَسَنِ الحُسَینَ وَ عَقَّ عَنهُما شاهً شاهً
پیامبر حسن و حسین را در روز هفتم نامگذاری کرد و نام حسین را از نام
حسن برگرفت و برای هر کدام گوسفندی عقیقه کرد. [بحار النوار- ج ۳۴]
عقیقه حضرت زهرا(س) برای حسنین (ع)
حضرت امام ششم (ع) می فرمایند:
عَقَّت فاطِمَهُ عَن اِبنَیها صَلَواتُ الله عَلیهُما وَ حَلَقَت رُؤُسَهُما فی الیَوم السابع
حضرت زهرا (س) در روز هفتم برای دو فرزند خود عقیقه کرد و سر آنها را تراشید. [بحار النوار- ص ۲۵۶]
عقیقه امام محمد باقر برای دو فرزندش
محمد بن مسلم گوید:
وُلِدَ لِاَبی جعفر غلامان، فَاَمَرَ زیدَ بنِ عَلیّ اَن یُشتری لَهُ جزورین لِلعَقیقَهِ
امام باقر صاحب دو فرزند شد،آن حضرت به زید بن علی دستور داد دو شتر جهت عقیقه برای دو فرزند خریداری کند. [وسائل الشیعه- ج ۱۵]
عقیقه امام عسگری (ع) برای امام زمان (ع)
ابراهیم بن ادریس گویند:
وَجَّه اِلَیَّ مَولایَ اَبُومُحمَّد… بِکَبشَینِ، وَ کَتَبَ:
بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیم عَقَّ هینَ الکَبشَن عَن مَولاک،وَ کُل
هَنّاکَ الله،وَ اَطعِم اِخوانَکَ، فَفَعَلتُ
مولای من امام حسن عسکری(ع) دو
رأس گوسفند فرستاده و برایم نوشت:بسم الله الرحمن الرحیم،این دو گوسفند را
برای مولای خود امام زمان (عج) عقیقه کن و از گوشتش بخور که گوارایت باد و
به برادرانت نیز اطعام کن، من نیز چنین کردم.[حیاه الامام العسکری- ص ۸۰]
آیا عقیقه پسر و دختر یکی است ؟
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
اَلعَقیقَهُ شاهٌ مِنَ الغُلام وَ الجاریَه سواءً
عقیقه یک گوسفند است و پسر و دختر در این جهت مساویند.[مستدرک الوسلئل- ج ۱۵]
عقیقه یا صدقه دادن بهای آن
کنت عند ابی عبدالله علیه السلام،
فَجاءَهُ رَسُولُ عَمِّهِ عَبدِاللهِ بنِ عَلیّ،فَقالَ: یَقُولُ لَکَ
عَمُّکَ: اِنا طَلَبنا العَقیقَهَ فَلَم نَجِدها،فَما تَری نَتَصَّدقُ
بِثَمنِها ؟ قالَ:لا،اِنَّ اللهَ یُحِبُّ اِطعامَ الطَعامِ وَاِراقَهُ
الّدِماءِ
نزد امام صادق بودم که فرستاده عموی آن حضرت عبدالله بن علی در رسید و
عرض کرد: عموی شما می گوید ما به دنبال گوسفند برای عقیقه گشتیم ولی یافت
نشد،نظر شما چیست؟ آیا پولش را صدقه بدهیم؟ حضرت فرمود:نه (چنین کاری
نکنید) زیرا خداوند اطعام طعام و ریختن خون قربانی را دوست دارد.
[وسائل الشیعه- ج ]۱۵
عقیقه یا صدقه دادن بهای آن
وُلِدَ لِاَبی جَعفَر غُلامان، فَاَمَرَ زیدَ بنِ عَلیّ اَن یُشتری لَهُ
جَزُورین لِلعَقیقهِ وَ کانَ رَمَن غلاءٍ. فَاشتَری لَهُ واحدهً وَ
عَسَرَت عَلَیهِ الاُخری،فَقالَ لِاَبی جعفر علیه السلام. قَد عَسَرت
عَلَیَّ الاُخری، فَاتَصَدَقُّ بِثَمَنِها؟ قالَ: لا. اُطلُبها،فَاِنَّ
اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُ اِهراقَ الدِّماءِ وَ اِطعامَ الطَّعامِ
حضرت امام باقر صاحب دو فرزند پسر شد. حضرت به زید بن علی دستور فرمود
برای عقیقه دو شتر بخرد،آن دوره روزگار گرانی بود.زید بن علی شتری خرید اما
توان خرید شتر دوم را نیافت. به آن حضرت عرض کرد،خریدن شتر دوم برای من
دشوار است، آیا می توانم قیمت آن را صدقه بدهم؟ امام فرمود:نه تلاش کن تا
پیدا کنی،زیرا خداوند ریختن خون قربانی و اطعام طعام را دوست می
دارد.[وسائل الشیعه،جلد ۱۵]
محروم نکردن قابله از گوشت عقیقه
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
سَمَّی رَسُولُ الله حَسَناً و حُسَیناً یَومَ سابِعِهِما… وَ عَقَّ عَنهُما شاهً شاهً،وَبَعَثَ بِرِجلِ شاهٍ اِلَی القابِلَه
پیامبر(ص) روز هفتم حسن(ع) و حسین (ع) را برای آنها انتخاب کرد… و برای
هر کدام گوسفندی عقیقه کرد و یک ران آن را برای قابله فرستاد.[بحار
الانوار- جلد ۴۳]
دعای عقیقه کردن از زبان پیامبراکرم (ص)
امام صادق علیه السلام دعای عقیقه را از زبان پیامبر (ص) اینگونه نقل می کند:
بِسمِ الله، عَقیقَهٌ عَنِ الحَسَنِ وَ قالَ: اَللّهُمَّ، عَظمُها
بِعَظمِهِ،وَ لَحمُها بِلَحمِهِ وَ دَمُها بِدَمِهِ، وَ شَعرهُا بِشَعرِهِ،
اَللّهُمَّ اجعَلها وِ قاءً لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
بنام خدا، این عقیقه ای است از سوی حسن.خدایا! به سبب استخوان و گوشت و
خون و موی قربانی، استخوان و گوشت و خون و موی حسن را سالم نگهدار،
خدایا،این قربانی را مایه حفظ محمد و آل محمد قرار ده.
[بحار الانوار- جلد ۴۳- ص ۴۵۷]
بیمه سلامتی
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
کُلَّ غلامٍ رَهینهٌ بِعَقیقَتِهِ
هرکودکی با عقیقه بیمه می شود.[کنز المعال- ج ۱۶]
پاسخ به سوالات رایج در باره شرایط و احکام عقیقه توسط مراجع معظم تقلید
در این مرکز کلیه شرائط عقیقه ، از قبیل : خرید گوسفند ، خواندن دعای
عقیقه و ذبح شرعی آن ، نشکستن و دفن کردن استخوانهای گوسفند و طبخ جهت
استفاده خانواده های نیازمند تحت پوشش موسسه بصورت کاملاً شرعی رعایت و اجرا میشود.
- اعلام نام فرزند و پدرجهت خواندن دعای عقیقه
- واریز وجه عقیقه
شرایط و احکام عقیقه در اسلام
« ذبح گوسفند بعنوان عقیقه و دفع بلا از نوزاد، از سنت های حسنه اسلام است»
علت نام گذاری عقیقه
در علت نامگذارى این سنّت به «عقیقه»، دو احتمال در «مجمع‌البحرین» آمده:
۱- عقیقه به معنى مویى است که نوزاد هنگام تولد دارد و چون در روز هفتم معمولاً این مو را مى تراشند و گوسفندى ذبح مىکنند، به همین مناسبت، آن حیوان را عقیقه می گویند؛
۲- عقیقه از ریشه «عقّ» به معنى «شق» و شکافتن است و چون گلوى حیوان هنگام ذبح شکافته مى شود، به آن عقیقه می گویند.
فلسفه عقیقه
نکات مهم
۱- عقیقه از قربانی مستحبی، بهتر و لازم تر است. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۳۸، ص ۱۴۳، ح ۱٫)
البته بعضی از فقهاء فرموده اند:
«اگر کسی در روز عید قربان قربانی کند، به جای عقیقه محسوب می شود و کفایت می کند. (جامع المسائل، آیه الله العظمی فاضل لنکرانی، ج ۲، مسئله ۱۰۲۵٫)
۲- صدقه دادن قیمت حیوانی که می خواهند عقیقه کنند، جایگزین عقیقه نمی شود و از آن کفایت نمی کند؛
(تحریر الوسیله، ج ۲، کتاب النکاح، القول فی احکام الولاده و ما یلحق بها، ص ۲۷۸، مسئله ۹؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۴۰، ص ۱۴۵٫)
بلکه خوب است صبر کنند تا عقیقه میسّر شود. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۴۳، ص ۱۴۸، ح ۱ و ۳٫)
عقیقه فرزند :
انجام عقیقه بر کسی که قادر بر آن باشد ، سنت مؤکد است و بعضی از علماء آنرا واجب میدانند.
در انجام عقیقه تفاوتی بین فرزند اول و دوم و غیره وجود ندارد و برای هر فرزند یک عقیقه انجام می شود.
بهتر آن است که انجام عقیقه نوزاد در روز هفتم واقع شود و
اگر تأخیر افتاد ، از کودکی تا زمان بلوغ فرزند بر پدر سنت است که عقیقه اش را انجام دهد.
عقیقه فرد بالغ :
- اگر عقیقه در کودکی انجام نشد و تا وقت بلوغ کودک تأ خیر انداخته شد ، مستحب است خود او هرگاه تمکن داشته باشد عقیقه کند و تا آخر عمر بر خودش سنت است که عقیقه اش را انجام دهد. بلکه اگر فردی شک داشته باشد که براى او عقیقه انجام داده اند یا خیر باز مستحب است عقیقه نماید هرچند سن او زیاد باشد.
پیرمرد ۹۰ساله ای نزد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت: من می خواهم سالم بمانم و بیمار نشوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) سوال کردند آیا شما تاکنون عقیقه شده اید. او پاسـخ داد خیر؛ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: پس خودت را عقیقه کن.
در حدیث معتبری نقل شده است که شخصی از امام جعفر صادق (ع) پرسید: نمیدانم پدرم برای من عقیقه کرده است یا نه، فرمودند: عقیقه بکن، آن مرد در پیری برای خود عقیقه کرد.
عقیقه پس از مرگ :
درصورتیکه به هر دلیل عقیقه فردی انجام نشد تا اینکه فوت شد ، مستحب است که عقیقه فرد مرده را برایش انجام دهند.پس می توان حتی پس از مرگ برای شخصی که مرده عقیقه کنند.
طرز پختن گوسفند عقیقه
مستحب است گوشت عقیقه پخته شود و در بین ۱۰نفر اطعام گردد. گوشت عقیقه بصورت خام تصدق نگردد، هرچند که خام هم داده شود ،خوب است . بهتر است گوشت عقیقه حداقل با آب و نمک پخته شود و به مؤمنین بدهند تا برای نوزاد دعا کنند . همچنین مستحب است استخوان های حیوانی که عقیقه شده شکسته نشود، بلکه در صورت نیاز می توان استخوانها را از بند ها جدا کرد.
برای خوردن عقیقه، شرط نیست که فقیر باشند؛ ولی دعوت کردن از فقیران آبرومند و صالحان، بهتر است.
- مادر ، پدر ، خواهر و برادر نوزاد مکروه است که از عقیقه بخورند و این کراهت، برای مادر بیشتر است.
- بهتر است عیال پدر و مادر هم که در خانه ایشان زندگی می کنند ، از آن گوشت و طعام عقیقه نخورند،
- به عبارت دیگر، مکروه است که واجب النفقه های پدر از این گوشت تناول کنند. مثلا خواهر و برادر این فرد که هنوز واجب النفقه پدر هستند، کراهت دارد از این گوشت بخورند اگر این خواهر و برادر ازدواج کرده باشند یعنی واجب النفقه نباشند، اشکالی ندارد که بخورند.
- بهتر است بر ای کسی که عقیقه شده نیز از این گوشت نخورد.
اگر مادربزرگ نانخور همان خانه باشد، در این صورت خوردن گوشت عقیقه برایش کراهت دارد و گر نه اشکالی ندارد. - همچنین مکروه است که پدر و مادر و واجب النفقه های پدر از اجزای باقی مانده حیوان عقیقه شده مثل کله و پاچه ها و جگر و… استفاده کنند.
همچنین در روایات تاکید شده است که نوزاد پسر در روز هفتم تولدش ختنه شود. پس بنظر میرسد که پیشوایان دین بر روز هفتم تولد نوزاد برای این اعمال حکمتی دارد که خداوند متعال می داند، هر چند در صورتی که به هر علت مقدور نبود، می توان در اولین فرصت پس از آن تاریخ هم انجام داد.
در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) که در مفاتیح الجنان ذکر شده است ، می فرمایند: « بلا دائماً بر روی سر بچه در حال گردش است و عقیقه، از سر او دور میکند»
امام صادق (ع) در حدیث دیگری به یکی از یارانش فرمود:
«هرگاه پسری، یا دختری برای تو متولّد شود، در روز هفتم گوسفندی یا شتری را عقیقه کن و برای او نامگذاری نما و سرش را بتراش و به وزن موی سرش طلا، یا نقره تصدّق کن»
مستحب است روز هفتم تولد موی سر نوزاد تراشیده شود و معادل وزن موها نقره یا قیمت آن صدقه داده شود
شرایط و احکام گوسفند ، بز و شتر جهت عقیقه :
حیوانى که براى عقیقه انتخاب میشود باید شتر , گاو ، بز و یا گوسفند باشد ولى قوچ از همه اینها بهتر است حیواناتی مثل مرغ کفایت نمى کند. مستحب است براى فرد مذکر (پسر) حیوان نر و براى فرد مونث (دختر) حیوان ماده عقیقه شود. علامه مجلسی رحمهالله علیه میفرمایند: “و گمان فقیر این است که براى هر دو، موافق بسیارى از احادیث معتبر گوسفند نر بهتر است.”
- اگر بخواهند شتر عقیقه کنند، سن آن باید پنج یا شش ساله باشد . بهتر است شش ساله و بزرگتر باشد .
- اگر بخواهند بز بکشند باید یک ساله یا بزرگتر باشد .
- اگر گوسفند بکشند، باید سن آن حداقل شش ماهه یا هفت ماهه باشد .
بهتر است گوسفند عقیقه لاغر نباشد بلکه فربه باشد. هم چنین بهتر است گوسفند عقیقه کور و آنچنان لنگ نباشد که راه رفتن برایش دشوار شده باشد. نیز شاخ گوسفند عقیقه نشکسته باشد.
در احادیث زیادی نقل شده است که : سلامت هر فرزندی در گرو عقیقه است . یعنی اگر برای او عقیقه نکنند ، ممکن است آن فرزند در معرض حوادث ناگوار قرار گیرد.
دعای عقیقه
مستحب است هنگام کشتن عقیقه دعاهایی را که وارد شده است، بخوانند و از خداوند تعالی بخواهند که عقیقه را فدیه قرار دهد؛ یعنی گوشت، استخوان، پوست و موی آن در مقابل گوشت، استخوان، پوست و موی آن کسی که عقیقه برای او انجام می شود، باشد.
برخی از دعاهایی که در این مورد نقل شده، عبارت است از:
۱– از امام صادق علیه السلام نقل شده که موقع ذبح قربانی هم خوانده می شود، فرمود: وقتی که اراده کردی عقیقه را ذبح کنی، می گویی:
یا قَوْمِ إِنِّی بَرِی ءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ
إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ
حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ
إِنَّ صَلَاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیای وَ مَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
لَا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذَلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِین
اللَّهُمَّ مِنْکَ وَ لَکَ بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ
که بجای کلمه ” فلان بن فلان ” به ترتیب نام شخص و نام پدرش را می گوییم، مثلا احسان بن محمد.
حیوان را ذبح می کنی.
(وسائل الشیعه، ج ۱۵، کتاب النکاح، ابواب احکام الاولاد، ب ۴۶، ص ۱۵۴٫)
ترجمه دعا: اى قوم از آنچه شما شریک خدا قرار میدهید بیزارم،من متوجه نمودم رویم را به جانب کسىکه آسمانها و زمین را آفرید با خلوص و از سر تسلیم،و من از شرک ورزان نیستم.به درستى که نمازم و عبادتم و زندگى ام و مرگم براى خداست،پروردگار جهانیان،شریکى ندارد،به این حقیقت امر شدم و من از مسلمانانم،خدایا از تو و براى تو،به نام خدا و به خود خدا ،و خدا بزرگتر است،خدایا درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد، و از فلان فرزند فلان بپذیر.
سلامتی در گرو عقیقه
حضرت امام صادق(ع) می فرمایند:
کُلُ مُولُودَ مَرتَهِن لِعَقیقَتِهُ فکّه والَداِه اوترکاه
سلامتی هر نوزادی در گرو عقیقه اوست خواه والدین عهدۀ نوزاد را از عقیقه آزاد کنند یا نه
[مستدرک الوسائل- ج ۱۵]
عقیقه و سلامتی نوزاد
حضرت امام صادق(ع) می فرمایند:
اَلغُلامُ رَهنٌ بِسابِعِه بِکَبشٍ یُسَّمی فیهُ یُحَقَّ عَنهُ
سلامتی هر نوزادی در گرو قربانی کردن گوسفندی است که برای او معین شود و از طرفش عقیقه گردد. [بحار النوار- ج ۳۴]
تاکید پیامبر به عقیقه
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
اِذا کانَ یَومُ سابِعِهِ فَاذبَح فیه کَبشَاً
در روز هفتم برای نوزاد گوسفندی ذبح کن. [ مستدرک الوسائل- ج ۱۵]
عقیقه و نامگذاری امام حسن (ع) و امام حسین (ع) از طرف پیامبر(ص)
سَمَّی رَسُولُ الله حَسَناً و حُسَیناً یَومَ سابِعِهِما ،وَ شَقَّ مِن اِسمِ الحَسَنِ الحُسَینَ وَ عَقَّ عَنهُما شاهً شاهً
پیامبر حسن و حسین را در روز هفتم نامگذاری کرد و نام حسین را از نام حسن برگرفت و برای هر کدام گوسفندی عقیقه کرد. [بحار النوار- ج ۳۴]
عقیقه حضرت زهرا(س) برای حسنین (ع)
حضرت امام ششم (ع) می فرمایند:
عَقَّت فاطِمَهُ عَن اِبنَیها صَلَواتُ الله عَلیهُما وَ حَلَقَت رُؤُسَهُما فی الیَوم السابع
حضرت زهرا (س) در روز هفتم برای دو فرزند خود عقیقه کرد و سر آنها را تراشید. [بحار النوار- ص ۲۵۶]
عقیقه امام محمد باقر برای دو فرزندش
محمد بن مسلم گوید:
وُلِدَ لِاَبی جعفر غلامان، فَاَمَرَ زیدَ بنِ عَلیّ اَن یُشتری لَهُ جزورین لِلعَقیقَهِ
امام باقر صاحب دو فرزند شد،آن حضرت به زید بن علی دستور داد دو شتر جهت عقیقه برای دو فرزند خریداری کند. [وسائل الشیعه- ج ۱۵]
عقیقه امام عسگری (ع) برای امام زمان (ع)
ابراهیم بن ادریس گویند:
وَجَّه اِلَیَّ مَولایَ اَبُومُحمَّد… بِکَبشَینِ، وَ کَتَبَ: بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیم عَقَّ هینَ الکَبشَن عَن مَولاک،وَ کُل هَنّاکَ الله،وَ اَطعِم اِخوانَکَ، فَفَعَلتُ
مولای من امام حسن عسکری(ع) دو رأس گوسفند فرستاده و برایم نوشت:بسم الله الرحمن الرحیم،این دو گوسفند را برای مولای خود امام زمان (عج) عقیقه کن و از گوشتش بخور که گوارایت باد و به برادرانت نیز اطعام کن، من نیز چنین کردم.[حیاه الامام العسکری- ص ۸۰]
آیا عقیقه پسر و دختر یکی است ؟
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
اَلعَقیقَهُ شاهٌ مِنَ الغُلام وَ الجاریَه سواءً
عقیقه یک گوسفند است و پسر و دختر در این جهت مساویند.[مستدرک الوسلئل- ج ۱۵]
عقیقه یا صدقه دادن بهای آن
کنت عند ابی عبدالله علیه السلام،
فَجاءَهُ رَسُولُ عَمِّهِ عَبدِاللهِ بنِ عَلیّ،فَقالَ: یَقُولُ لَکَ عَمُّکَ: اِنا طَلَبنا العَقیقَهَ فَلَم نَجِدها،فَما تَری نَتَصَّدقُ بِثَمنِها ؟ قالَ:لا،اِنَّ اللهَ یُحِبُّ اِطعامَ الطَعامِ وَاِراقَهُ الّدِماءِ
نزد امام صادق بودم که فرستاده عموی آن حضرت عبدالله بن علی در رسید و عرض کرد: عموی شما می گوید ما به دنبال گوسفند برای عقیقه گشتیم ولی یافت نشد،نظر شما چیست؟ آیا پولش را صدقه بدهیم؟ حضرت فرمود:نه (چنین کاری نکنید) زیرا خداوند اطعام طعام و ریختن خون قربانی را دوست دارد.
[وسائل الشیعه- ج ]۱۵
عقیقه یا صدقه دادن بهای آن
وُلِدَ لِاَبی جَعفَر غُلامان، فَاَمَرَ زیدَ بنِ عَلیّ اَن یُشتری لَهُ جَزُورین لِلعَقیقهِ وَ کانَ رَمَن غلاءٍ. فَاشتَری لَهُ واحدهً وَ عَسَرَت عَلَیهِ الاُخری،فَقالَ لِاَبی جعفر علیه السلام. قَد عَسَرت عَلَیَّ الاُخری، فَاتَصَدَقُّ بِثَمَنِها؟ قالَ: لا. اُطلُبها،فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُ اِهراقَ الدِّماءِ وَ اِطعامَ الطَّعامِ
حضرت امام باقر صاحب دو فرزند پسر شد. حضرت به زید بن علی دستور فرمود برای عقیقه دو شتر بخرد،آن دوره روزگار گرانی بود.زید بن علی شتری خرید اما توان خرید شتر دوم را نیافت. به آن حضرت عرض کرد،خریدن شتر دوم برای من دشوار است، آیا می توانم قیمت آن را صدقه بدهم؟ امام فرمود:نه تلاش کن تا پیدا کنی،زیرا خداوند ریختن خون قربانی و اطعام طعام را دوست می دارد.[وسائل الشیعه،جلد ۱۵]
محروم نکردن قابله از گوشت عقیقه
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
سَمَّی رَسُولُ الله حَسَناً و حُسَیناً یَومَ سابِعِهِما… وَ عَقَّ عَنهُما شاهً شاهً،وَبَعَثَ بِرِجلِ شاهٍ اِلَی القابِلَه
پیامبر(ص) روز هفتم حسن(ع) و حسین (ع) را برای آنها انتخاب کرد… و برای هر کدام گوسفندی عقیقه کرد و یک ران آن را برای قابله فرستاد.[بحار الانوار- جلد ۴۳]
دعای عقیقه کردن از زبان پیامبراکرم (ص)
امام صادق علیه السلام دعای عقیقه را از زبان پیامبر (ص) اینگونه نقل می کند:
بِسمِ الله، عَقیقَهٌ عَنِ الحَسَنِ وَ قالَ: اَللّهُمَّ، عَظمُها بِعَظمِهِ،وَ لَحمُها بِلَحمِهِ وَ دَمُها بِدَمِهِ، وَ شَعرهُا بِشَعرِهِ، اَللّهُمَّ اجعَلها وِ قاءً لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
بنام خدا، این عقیقه ای است از سوی حسن.خدایا! به سبب استخوان و گوشت و خون و موی قربانی، استخوان و گوشت و خون و موی حسن را سالم نگهدار، خدایا،این قربانی را مایه حفظ محمد و آل محمد قرار ده.
[بحار الانوار- جلد ۴۳- ص ۴۵۷]
بیمه سلامتی
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
کُلَّ غلامٍ رَهینهٌ بِعَقیقَتِهِ
هرکودکی با عقیقه بیمه می شود.[کنز المعال- ج ۱۶]
پاسخ به سوالات رایج در باره شرایط و احکام عقیقه توسط مراجع معظم تقلید
در این مرکز کلیه شرائط عقیقه ، از قبیل : خرید گوسفند ، خواندن دعای عقیقه و ذبح شرعی آن ، نشکستن و دفن کردن استخوانهای گوسفند و طبخ جهت استفاده خانواده های نیازمند بصورت کاملاً شرعی رعایت و اجرا میشود.